Dzień Języka Ojczystego
Niemal 17 lat temu, 17 listopada 1999 r., UNESCO ustanowiło 21 lutego Międzynarodowym Dniem Języka Ojczystego dla podkreślenia bogactwa, różnorodności i piękna języków ojczystych.
Święto upamiętnia wydarzenia w mieście Dhace (obecnie stolica Bangladeszu), gdzie w 1952 r. pięciu studentów uniwersytetu zginęło podczas pokojowej demonstracji, w trakcie której domagali się nadania językowi bengalskiemu statusu jednego z dwóch języków urzędowych w Bengalu Wschodnim, należącym wówczas do Pakistanu. (Oficjalnie rząd Pakistanu ogłosił bengalski językiem urzędowym w 1956 r., po wielu latach sporów, a 21 lutego to obecnie święto narodowe w Bangladeszu.)
Poza upamiętnieniem wymienionych wydarzeń, głównym przesłaniem Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest promocja wielojęzyczności oraz zwrócenie uwagi na konieczność ochrony różnorodności językowej, bezpośrednio związanej z problemem wymierania języków i kultur.
Jednymi z najbardziej marginalizowanych grup społecznych na świecie są mniejszości językowe, których dostęp do wysokiej jakości edukacji jest na ogół utrudniony właśnie ze względu na barierę językową. Jeśli nawet zyskują dostęp do podstawowej edukacji, członkowie tych na ogół niewielkich, lokalnych społeczności nie są w stanie sięgnąć wyższych szczebli nauczania, ponieważ język wykładowy to dla nich język obcy.
Dlatego hasłem tegorocznych obchodów jest:
„WŁĄCZANIE DO I ZA POMOCĄ EDUKACJI. JĘZYK MA ZNACZENIE”.
Ma ono skierować uwagę na jeden z największych nierozwiązanych problemów współczesnego świata –
przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym,
przede wszystkim poprzez umożliwienie równego i powszechnego dostępu do edukacji.
Krótko, szybko, niechlujnie – tak mówimy najczęściej.
Jak ważna jest dbałość o własną mowę
ma uświadamiać Dzień Języka Ojczystego.
Językoznawcy alarmują :
we współczesnej polszczyźnie zbyt wiele jest skrótowców,
zapożyczeń z języka angielskiego, wulgaryzmów,
zbyt często używa się emotikonów, czyli „uśmieszków”, które zastępują słowa.
Dużym problemem jest także omijanie znaków diakrytycznych. A przecież „los” to nie „łoś”.
Międzynarodowy Dzień Języków obcych ma zwracać uwagę,
że połowa języków świata jest zagrożona zanikiem w ciągu dwóch, trzech pokoleń!
Siedem tysięcy. W tylu językach porozumiewają się ludzie na całym świecie. 90 procent z nich jest zagrożona. Wkrótce mogą zupełnie zniknąć, a ich miejsce zajmą: angielski i inne dominujące języki ponadregionalnej i ponadnarodowej komunikacji.
Przegrana rywalizacja języków mniejszości narodowych i lokalnych tylko częściowo wynika z politycznej dominacji. Decyduje też pragmatyzm ekonomiczny – nadzieja na większe zarobki, mobilność społeczną, integrację ze społeczeństwem, w którym się żyje lub do którego się emigruje. Chodzi głównie o kraje wieloetniczne (jak np. Indie). W samych Indiach status oficjalnego ma bez mała dwadzieścia języków. W nieformalnych kontaktach funkcjonuje co najmniej kilkaset. To samo dotyczy Afryki, w której już kilkudziesięcioosobowa wspólnota ma na swój użytek odrębne narzecze. Choć popularne, oceniane są raczej jako bezużyteczne na globalnym rynku pracy czy w wymianie handlowo-gospodarczej. Zostają więc wyparte przez język urzędowy regionu lub dominujący w kontaktach ekonomicznych.
Ale każdy język jest unikalnym zapisem doświadczenia zbiorowości. Jest też wizją świata, specyficzną dla danej wspólnoty językowej. KIEDY UMIERA JĘZYK, UMIERA KULTURA. Dlatego UNESCO promuje wielojęzyczność i języki mniejszości narodowych i etnicznych. Przypomina, że WIELOJĘZYCZNOŚĆ TO WIELOKULTUROWOŚĆ.
Języki są nośnikiem zrozumienia obcego i tolerancji. Poszanowanie wszystkich języków jest kluczowe w zapewnieniu pokojowego współistnienia, bez wykluczenia, społeczeństw i ich członków – mówi prezes Unesco, Irina Bokova.
Kwestia wielojęzyczności Polski na razie nie dotyczy. Posługujemy się jednym językiem. Ale liczba dzieci wychowanych na emigracji a tym samym pokolenia dwujęzycznego, szybko rośnie. Coraz więcej przyjeżdża też imigrantów zza wschodniej granicy. Czy będziemy potrafili zapewnić ich dzieciom edukację i szkolnictwo z poszanowaniem ich języka?
Dowiedz się więcej, sprawdź, przeczytaj, przyłącz się:
https://pl-pl.facebook.com/ojczysty
http://pl.languagesindanger.eu/
Broszura UNESCO na temat języków zagrożonych wymarciem
Interaktywny atlas języków zagrożonych wymarciem
Strategia UNESCO w dziedzinie języków i wielojęzyczności
Strona w portalu UNESCO na temat Edukacji XXI wieku
